Organy Katedralne
Organy Bazyliki Archikatedralnej pw. św. Jakuba Apostoła w Szczecinie można zakwalifikować do grupy organów wielkich.
Wybudowany instrument składa się z 65 głosów podzielonych na 4 klawiatury ręczne (manuały) i klawiaturę nożną (pedał), co kwalifikuje je do kategorii instrumentów wielkich - koncertowych.
W Polsce jest kilka instrumentów większych, między innymi: Sanktuarium w Licheniu - 157 głosów (13 miejsce na świecie), Katedra we Wrocławiu - 142 głosy, Archikatedra Oliwska w Gdańsku - 114 głosów. W rankingu światowym instrument szczeciński zajmie miejsce 560.
Szczecińskie organy charakteryzują się symfonicznym brzmieniem. Wielkość tego instrumentu to: szerokość frontu (prospektu) 9,60 m, głębokość 11,40m, wysokość 11,50m, wysokość największej piszczałki 10m a najmniejszej to 11mm, ciężar organów to 36 ton, liczba piszczałek - 4743 sztuk, (w tym 183 rezonatory trąbki hiszpańskiej). Pobór mocy elektrycznej to 12kW, który generują cztery dmuchawy dostarczające 80 m³ powietrza na minutę.
Organy posiadają mechaniczną trakturę gry (informacja z klawisza do wentyla jest przekazywana za pomocą cięgien i przekładni) oraz elektroniczną trakturę najdalej oddalonych piszczałek. Poszczególne głosy są otwierane za pomocą elektromagnesów sterowanych przez cyfrowy system 5000 pamięci. Zakres emitowanych częstotliwości ok. 16 Hz do 16000 Hz.
Dwie z wiatrownic z piszczałkami są zamknięte w dźwiękoszczelnej szafie z regulowanymi żaluzjami w części frontowej – służącymi do regulacji głośności tej sekcji (tzw. szafa ekspresyjna). Takie organy to kilkadziesiąt metrów sześciennych drewna dębowego (obudowa, wiatrownice), sosnowego (miechy, podesty, podłogi, konstrukcje) i świerkowego (piszczałki); 3000 tony cyny w różnych stopach procentowych z ołowiem: 8 ton stali (konstrukcja statyczna); kilka kilometrów kabli oraz wiele metrów skóry. Organy zbudowane są tylko z materiałów naturalnych. Do budowy nie zastosowano żadnych tworzyw sztucznych.
Czas budowy trwał jeden rok. Do budowy zaangażowanych było wiele firm krajowych i zagranicznych. Głównym wykonawcą całego projektu organów była firma ZYCH z Wołomina. Firma z Holandii wykonała wszystkie piszczałki językowe – 16 głosów (generatorem drgań jest metalowy języczek). Firma niemiecka wykonała klawiatury (oklejane naturalną kością i hebanem) i elementy mechaniki stołu gry i część elektromagnesów. Firma włoska wykonała dmuchawy i część elektromagnesów. Piszczałki językowe - labialne (generacja fali następuje przez wprowadzenie w drgania powietrza znajdującego się w piszczałce) wykonała firma polska.
Prace w Bazylice rozpoczęły się na przełomie marca i kwietnia 2008, w momencie kiedy została zbudowana specjalna platforma na której stanął cały instrument. Pierwszym etapem prac było pospawanie konstrukcji stalowej, następnie została zmontowana obudowa. Od czerwca 2008r. rozpoczęły się prace przy montażu mechaniki we wnętrzu organów. W sierpniu 2008r. rozpoczęto intonacje i strojenie. Intonacja i strojenie to proces bardzo żmudny, jednakże najważniejszy. Wtedy wykształtowano ich barwę. Grudzień 2008r to miesiąc prób, nagrań oraz oczekiwania na wielką inaugurację podczas Świąt Bożego Narodzenia.
Dyspozycja instrumentu
Manuał I |
Manuał II |
Manuał III |
Manuał IV |
Pedał |
1. Principal 16' |
1. Quintaton 16' |
1. Bourdon 16' |
1. Trompeta magna 16' |
1. Subkontrabass 32' |
2. Principal 8' |
2. Principal 8' |
2. Montre 8' |
2. Trompeta real 8' |
2. Principal 16' |
3. Gemshorn 8' |
3. Saliconal 8' |
3. Gambe 8' |
3. Trompeta alta 4' |
3. Violonbass 16' |
4. Flute harm 8' |
4. Rohrflote 8' |
4. Flute transvers. 8' |
4. Subbas 16' |
|
5. Copula 8' |
5. Present 4' |
5. Voix celeste 8' |
5. Quintbass 10 2/3' |
|
6. Nasard 5 1/3' |
6. Rohrflote 4' |
6. Bourdon 8' |
6. Octavbass 8' |
|
7. Octava 4' |
7. Octava 2' |
7. Octava 4' |
7. Cello 8' |
|
8. Spitzflote 4' |
8. Waldflote 2' |
8. Viole 4' |
8. Flotbass 8' |
|
9. Quinte 2 2/3' |
9. Quinte 1 1/3' |
9. Flute octaviante 4' |
9. Choralbass 4' |
|
10. Superoktave 2' |
10. Sifflote 1' |
10. Cor de nuit 4' |
10. Mixtur 4x |
|
11. Kornett 5x |
11. Sesquialtera 2x |
11. Nasard 2 2/3' |
11. Kontraposaune 32' |
|
12. Mixtura major 5x |
12. Scharf 3x 2/3' |
12. Doublette 2' |
12. Bombarde 16' |
|
13. Mixtura minor 4x |
13. Dulcian 16' |
13. Tierce 1 3/5' |
13. Trompete 8' |
|
14. Trompete 16' |
14. Cromorne 8' |
14. Fourniture 4-5x |
14. Clairon 4' |
|
15. Trompete 8' |
15. Basson 16' |
|||
16. Trompette harm 8' |
||||
17. Hautbois 8' |
||||
18. Voix humaine 8' |
||||
19. Clairon 4' |